- تعریف آجر:
آجرها گروهی از مصالح می‌باشند که به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده‌اند و در حقیقت سنگی ساخته دست بشر می‌باشند، سنگی دگرگون که از تغییر وضعیت خشت پدید می‌آید. این گروه از مصالح که اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می‌آیند بر اساس نوع مواد اولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می‌شوند. آجرهای رسی که اولین و فراوان‌ترین آنها می‌باشند قدمت چند هزار ساله دارند. با پیشرفت تکنولوژی و علم شیمی انواع بی‌شماری از آجرها با کیفیت‌های مختلف ابعاد و شکل ظاهری متنوع راه بازار مصرف شده‌اند.
2- تاریخچه‌ی آجر:
آجر از قدیمی‌ترین مصالح ساختمان است که قدمت آن بنا به عقیده‌ی برخی از باستان‌شناسان به ده‌هزار سال قبل از میلاد می‌رسد. در کتاب مقدس (Bible) در قسمت عهد عتیق (Old Testament) در مورد مردم بابل که برای رسیدن به خدا، برجی با آجر ساختند، سخن گفته شده است و همچنین در مورد مردم اسرائیل که به اجبار فاتحین مصر آجر بدون پوشال ساختند حرف به میان آمده.آجر در ایران نیز در آتشکده‌های زرتشت بسیار مورد استفاده قرار گرفته و مدت آن به 6000 سال قبل می‌رسد. بقایای کوره‌های سفالی و آجرپزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آن به هزاره‌ی چهارم قبل از میلاد می‌رسد، پیدا شده است.
واژه‌ی آجر (معرب آگور فارسی) بابلی است ونام خشت‌هایی بوده که بر روی آنها منشورها، قوانین و نظایر آن را می‌نوشته‌اند. گمان می‌رود نخستین بار از پخته‌شدن خاک دیوارها و کف اجاق‌ها به پختن آجر پی برده باشند. کوره‌های آجرپزی ابتدایی نیز بی‌گمان از مکان‌هایی تشکیل می‌شده که در آن لایه‌های هیزم و خشت متناوباً روی هم چیده می‌شدند. در ایران باستان ساختمان‌های بزرگ و زیبایی بنا شده‌اند که پاره‌ای از آنها هنوز پابرجا هستند، نظیر طاق کسری در غرب ایران قدیم، عراق فعلی. بعدها نیز ساختمان‌هایی مانند آرامگاه شاه اسماعیل سامانی، گنبد کاووس و مسجد جامع اصفهان را با آجر ساختند. پل‌ها و سدهای قدیمی را نیز با آجر بنا می‌کرده‌اند که از آنها می‌توان پل‌های دختر، سد کبار در قم و غیره را نام برد.
فن استفاده از آجر آسیای غربی به سوی غرب، به مصر و سپس روم و آنگاه به سمت شرق، به هندوستان و چین رفته است. در سده‌ی چهارم میلادی اروپاییان شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی، این کار از رونق افتاد و رواج مجدد آن از سده‌ی 12 میلادی، ابتدا از ایتالیا شروع شد و بعد فرانسه و سپس آلمان و آخر سر کشورهای دیگر از آجر در بناهای خود بهره بردند.
در ایران، هرجا سنگ کم ولی خاک خوب در دسترس بوده است، آجرپزی و مصرف آجر معمول شده است. اندازه آجر زمان ایلامی (مربوط به چغازنبیل) حدود 10*38*38 سانتی‌متر بود. پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافت و در ساختمان‌های بزرگ مانند آتشکده‌ها به کار رفت. اندازه آجر این دوره حدود 44*44*7 تا 8 سانتی‌متر بود. بعدها اندازه آجر به 20*20*3 تا 4 سانتی‌متر کاهش یافت و مدت زمان مدیدی این آجرها تهیه و در دیوارها و سقف‌ها مصرف شدند؛ ولی برای فرش کف، آجرهای بزرگ‌تری به نام ختایی به ابعاد حدود 5*25*25 سانتی‌متر و باز هم بزرگ‌تر به نام نظامی به اندازه‌های حدود 5*40*40 سانتی‌متر تولید شدند. آجر بزرگ را به فارسی تاوه گویند.
پیش از جنگ جهانی اول، روس‌ها در ساختن قزاق‌خانه‌ها آجرهایی به ابعاد حدود 5*10*20 سانتی‌متر مصرف می‌کردند و از این‌رو آجر قزاقی نام‌گذاری کردند که به روش سنتی تهیه می‌شد. پس از جنگ جهانی دوم، روش تولید آجر در ایران دگرگون گردید و روش‌های صنعتی کم‌کم جانشین روش‌های سنتی شدند و کارخانه‌های زیادی احداث شدند که امروزه قادر به تولید انواع اجرهای توپر، سوراخ‌دار، بلوک‌های دیواری و سقفی توخالی و اشکال هندسی مختلف هستند.
گرچه امروز کیفیت آجر به علت پیشرفت تکنولوژی پخت و تولید بهود یافته ولی در اساس کار تغییر چندانی رخ نداده است. شناخت کامل‌تر مواد اولیه و ویژگی آنها، ساخت کوره‌های بهتر و با بازدهی بیشتر، کنترل دقیق‌تر پخت و استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته کمک شایان توجهی به توسعه و پیشرفت صنعت تولید آجر کرده است.